Konflikt motywacyjny? Przejmij nad nim kontrolę!

Na pewno znasz którąś z form konfliktu, a może i wszystkie? Chcesz czegoś i nie chcesz zarazem. Musisz wybrać mniejsze zło, choć wcale nie chcesz wybierać. Wiesz, że trzeba coś zrobić, bo będzie miało to dobry skutek, ale tego nie robisz. Albo wiesz, że nie należy czegoś robić, bo będzie miało to zły skutek, ale mimo wszystko to robisz. Ambiwalencja i konflikt motywacyjny trawią cię od środka? Ile tracisz na tym ty? Ile twoja firma i biznes?

Dzięki tej wiedzy przejmiesz nad tym kontrolę.

Spis treści:

Źródła konfliktu motywacyjnego
Rodzaje konfliktu motywacyjnego
Czuję konflikt wewnętrzny – czy to w porządku?
Kto jest najbardziej narażony na konflikt wewnętrzny?
Strategia rozwiązywania konfliktu wewnętrznego
Konflikt motywacyjny w biznesie
Inne spojrzenie na konflikt intrapersonalny

Źródła konfliktu wewnętrznego i konsekwencje

Konflikt wewnętrzny pojawia się, gdy masz sprzeczne pragnienia, wartości czy przekonania. Czujesz, że chcesz (albo, że trzeba) postąpić w jakiś sposób, ale jednocześnie czujesz coś przeciwnego. I widzisz, że nie da rady tego pogodzić.

Zostać w nierozwojowej ale bezpiecznej pracy, czy podjąć ryzyko i zmienić na coś ciekawego. Trwać w jałowej ale, mimo wszystko stałej relacji, czy odważnie ją zakończyć i zacząć coś od nowa. Obżerać się lub ostro imprezować i mieć z tego fun, ale podupaść na zdrowiu, czy zrezygnować z tej przyjemności na rzecz zdrowia. Zmusić się do diety, ćwiczeń, albo rozwoju, żeby w przyszłości zobaczyć tego pozytywne rezultaty, czy przestać od siebie wymagać, odpuścić już teraz.

Czas mija, a ty zamiast być bliżej rozwiązania czujesz, że poziom konfliktu wzrasta… A najgorsza jest ta ambiwalencja i dyskomfort. Te siły, który ciągną cię w przeciwnych kierunkach, odbierają tak dużo energii i gromadzą tyle napięcia.

Możesz próbować pozbyć się tego napięcia wykorzystując mechanizmy obronne i robić wszystko, by ten dysonans usunąć ze świadomości. Ale prędzej czy później poniesiesz koszt. Wysoki poziom konfliktu to poważna przyczyna stresu. Dziś wiemy, że nie są to rzeczy, które ot tak, przeminą. A przewlekły stres ma potężny wpływ na nasze zdrowie psychiczne i nie tylko (przyczyną nawet 70% wizyt u lekarza są dolegliwości spowodowane przewlekłym stresem).

3 rodzaje konfliktów wewnętrznych

Najczęściej wyróżnia się te trzy rodzaje konfliktów motywacyjnych:

dążenie – dążenie – gdy chcesz sięgnąć po dwie atrakcyjne rzeczy, ale to niemożliwe, musisz wybrać jedną – i masz sytuację konfliktową

unikanie – unikanie – nie ma z czego wybierać, ale mimo to musisz wybrać mniejsze zło – znów sytuacja konfliktowa

dążenie – unikanie – chcesz czegoś bardzo mocno i zarazem tego nie chcesz – ponownie sytuacja konfliktowa

Konflikt jest obecny w wielu teoriach psychologicznych m. in. teorii dysonansu poznawczego, dezintegracji pozytywnej czy psychoanalizie. Freud twierdził, że nerwice są konsekwencją konfliktu między id, ego i superego.

Ale czy zamiast pisać o typach konfliktów, formach konfliktów czy fazach konfliktu można w prosty sposób wskazać sposoby rozwiązywania sporów, które tak dużo nas kosztują? Można! Lecz zanim do tego przejdziemy, należy podkreślić pozytywne konsekwencje konfliktu. Tak! Cel konfliktu może być dobry!

Czujesz konflikt motywacyjny? Wszystko z tobą w porządku.

Przywołajmy słowa nieco zapomnianego ale niegdyś popularnego polskiego psychologa i psychiatry, Kazimierza Dąbrowskiego, który wskazywał dobry cel konfliktu i uzasadniał pozytywne konsekwencje konfliktu:

…jednostka nie może realizować zdrowia psychicznego, w sensie zdrowia rozwijającego się bez udziału takich konfliktów (wewnętrznych).

Wniosek jest bardzo optymistyczny – jeśli masz konflikty wewnętrzne (a na pewno masz), to wszystko z tobą w porządku. Dlatego zapamiętujemy, że są pozytywne konsekwencje konfliktu i przechodzimy dalej. Czas na najważniejsze pytanie:

Jak przejąć kontrolę nad swoimi (albo czyimiś – np. pracownika) konfliktem wewnętrznymi Aby nie marnować energii, nie spalać się niepotrzebnie, nie stać w miejscu, tylko, pomimo wewnętrznych konfliktów motywacyjnych, podejmować najlepsze decyzje i iść do przodu. Jak to zrobić?

Kto jest najbardziej narażony na konflikty?

Skoro mowa o wewnętrznym konflikcie motywacyjnym, to bardzo pomocne okazuje się odwołanie do jedynej zweryfikowanej naukowo taksonomii motywacji wewnętrznej, w ramach której prof. Steven Reiss wyróżnił 16 motywatorów, które mają wpływ na każdego człowieka.

Na wewnętrzne konflikty motywacyjne najbardziej narażone są osoby, które posiadają:

Dużą ilość silnych motywatorów

Na wykresie RMP silne motywatory są oznaczone kolorem błękitnym lub granatowym.

Jeśli potrzebujesz: zdobywać wiedzę na każdy możliwy temat, dbać o porządek wokół siebie, mieć dużo kontaktów z innymi ludźmi, rządzić i robić karierę, spędzać mnóstwo czasu z rodziną, rywalizować, piąć się po szczebelkach w hierarchii, a do tego kontestować piękno, objadać się, uprawiać sport i odpoczywać w spokoju…to może ci nie wystarczyć doby, żeby to wszystko zrealizować.

Sprzeczne motywatory

To motywatory, które są niejako wbrew sobie.

Jeśli bardzo potrzebujesz spokoju, cenisz przewidywalność i bezpieczeństwo, ale jednoczenie masz dużą potrzebę rewanżu, czyli odwetu na innych ludziach. To albo troszczysz się o swój spokój, albo zaspokajasz rewanż…bo czy można brać odwet na innych w spokoju?

Innym przykładem może być duży motywator Spokój i mały motywator Porządek. Mówiąc wprost – otacza cię chaos i bałagan, z twojej perspektywy może być bardzo twórczy, ale jednocześnie cierpi twój Spokój, bo chaos i bałagan nie jest dobrym fundamentem spokoju i przewidywalności.

Silne przekonania

wyniesione np. z domu rodzinnego, które są sprzeczne z wewnętrznymi motywatorami.

Takich sytuacji jest mnóstwo! Oto kilka przykładów. Masz przekonanie, że…

…kobieta powinna mieć rodzinę i dzieci – a ty wolisz poświęcić się pracy albo mieć więcej swobody i wolności (masz mały motywator Rodzina) – konflikt psychiczny gwarantowany!

…mężczyzna powinien robić karierę i dominować – podczas gdy ty wolisz mieć więcej czasu dla siebie, work-life balance, a w relacjach z innymi wspierać ich i próbować zrozumieć, co dla nich ważne, zamiast przekonywać do swojego punktu widzenia (masz mały motywator Władza)

…trzeba skończyć studia, czytać książki, mieć wiedzę i umieć dyskutować na każdy temat – podczas gdy ty, zamiast intelektualnych dyskusji i teoretycznych rozważań, wolisz od razu przechodzić do działania (masz mały motywator Ciekawość)

Skuteczna strategia rozwiązywania konfliktów

Z precyzyjną i skuteczną strategią rozwiązywania konfliktów przychodzi prof. Steven Reiss. W ostatniej ze sformułowanych przez siebie zasad psychologii motywacyjnej wskazuje, że jeśli chcesz pokonać konflikt wartości i zmienić swoje zachowanie, musisz odwołać się do silniejszego motywatora, niż ten, który powoduje zachowanie aktualne.

Przykład

Masz mały motywator Aktywności fizycznej, co powoduje, że ruch nie jest czymś, co naturalnie wywołuje uśmiech na twoje twarzy. Więc nie ruszasz się, bo nie lubisz, i gdyby tylko to wziąć pod uwagę, to czujesz się dobrze. Ale, gdy spojrzymy szerzej, to okazuje się, że wcale nie czujesz się tak dobrze, bo bardzo przejmujesz się swoim zdrowiem. Jak to możliwe? Źródłem tego napięcia jest duży motywator Spokój. Więc martwisz się swoim zdrowiem, i wiesz, że musisz więcej się ruszać. Ale zamiast ruszać się, tkwisz w zawieszeniu. Nie ruszasz się (bo lubisz się nie ruszać) i bardzo zżera cię niepokój związany ze zdrowiem (bo bardzo lubisz czuć spokój). Nadal nic nie robisz i wskazówka fazy konfliktu wchodzi na czerwone pole.

A gdyby spojrzeć na twoje duże motywatory, może okazać się, że bardzo lubisz ludzi i czas spędzany w grupie – znajdź sport, który pozwoli ci to realizować! A może masz duże motywatory Status i Piękno – zacznij grać w golfa, albo znajdź inny prestiżowy sport w ładnym otoczeniu. Jak widzisz, wszystko zaczyna się od poznania swojej hierarchii potrzeb.

Konflikt motywacyjny w biznesie

Oto trzy najczęstsze sytuacje, które generują wewnętrzny konflikt motywacyjny w sytuacjach biznesowych.

1. Ty i frustracja

Czujesz, że robisz coś, czego nie do końca chcesz, albo wręcz zupełnie nie chcesz. W miarę czasu poziom konfliktu wzrasta. To sytuacja analogiczna do tego o czym pisaliśmy przed chwilą, tylko kontekst jest biznesowy.

Odkryj swoje silne motywatory i sprawdź, który z nich powoduje, że jest ci źle, a które możesz wykorzystać, aby było ci lepiej. Jeśli ta analiza wskaże, że nie masz wewnętrznych motywatorów, które są zgodne z twoją pracą, to poważnie zastanów się nad zmianą. Nie bagatelizuj tego, bo ta sytuacja będzie coraz bardziej ciebie męczyć, a wypalenie zawodowe wcale nie będzie najgorszą rzeczą, która cię spotka.

Nie chcesz rozstawać się ze swoim pracodawcą? Spróbuj razem z działem HR lub przełożonym dopasować swoje warunki pracy i zakres obowiązków do swojego indywidualnego profilu motywacyjnego. Jeśli chcesz abyśmy w tym pomogli – napisz do nas.

2. Pracownik mierny

Dotyczy pracownika, który nie lubi tego, co robi i unika spotkań z przełożonym, żeby przypadkiem nie dostać wypowiedzenia. Więc przedłuża L4 albo udaje, że coś robi, choć robi niewiele. Sytuacja konfliktowa? To tylko kwestia czasu!

Chcesz dać prawdziwą szansę takiej osobie? Zdiagnozuj silne motywatory swojego pracownika i w oparciu o nie zacznij go skutecznie angażować. Jeśli tego nie zrobisz, to pracownik zamiast zysków będzie generować straty, a ty – osoba nim zarządzająca – zamiast satysfakcji będziesz czuć bezsilność, która szybko przerodzi się we frustrację.

3. Pracownik świetny

Wiedza o wewnętrznych motywatorach bardzo ułatwia zarządzanie pracownikami, utrzymywanie zaangażowania i lojalności. To wiedza niezbędna w przypadku tych, którzy są szczególnie cenni dla firmy.

RMP Master Mariusz Dobrzycki przytacza historię, gdy firma chciała wysłać jednego ze swoich świetnych menedżerów na wielomiesięczny ambitny kontrakt, kilka tysięcy kilometrów od domu. Pracownik miał przyjąć to z radością i potraktować jak nobilitację, ale ku zaskoczeniu, powiedział – nie mogę przyjąć tej propozycji, nie mogę tego zrobić, mój syn teraz mnie potrzebuje.

Organizacja przyjęła to ze zrozumieniem. Nie próbowano go przekonywać czy wywierać presji, bo jednym z jego najsilniejszych motywatorów była Rodzina. Firmie zależało na nim. Mógł zostać w miejscu, które respektuje jego wewnętrzne motywatory i nadal robić świetne wyniki.

SŁUCHAJ: Podcast Motywacja Wewnętrzna Lidera – historia wspomniana powyżej jest w 38 minucie, ale zdecydowanie warto posłuchać tej głębokiej rozmowy od początku do końca!

Znajomość silnych motywatorów twoich pracowników, pozwala nie wytracać ich energii na wewnętrzne konflikty. Tę energię oddadzą ci w swoich wynikach!

Inne spojrzenie na konflikt intrapersonalny

Źródłem ambiwalencji i konfliktów motywacyjnych są przekonania, które kształtowała w nas kultura w której wyrastaliśmy, rodzice, doświadczenia życiowe.

Ten kejs nadaje się na osobną historię, ale powinien znaleźć się właśnie tutaj, więc przytoczę go w skróconej formie. Może i ciebie dotyczy?

Jedna z moich klientek, kobieta po czterdziestce, przez kilkanaście lat próbowała zrobić karierę. Chodziło o awans, oczywiście większa odpowiedzialność, decyzyjność, ale też, niestety, więcej czasu i energii zostawianej w pracy. Nic z tego nie wychodziło, bo za każdy razem (a że w miejscach w których pracowała była pozytywnie oceniana, to takie propozycje padały często) mówiła. – Awans, kariera, przecież to więcej czasu i pracy, moja rodzina bardzo na tym ucierpi, nie mogę sobie na to pozwolić! – I okazja za okazją przechodziły obok, a ona tylko patrzyła jak w rolach, które były jej proponowane rozwijają się inne osoby. I coraz bardziej niezadowolona wracała do domu i rodziny, gdzie na sile nabierał konflikt relacji, bo za swój konflikt psychiczny podświadomie winiła męża i dzieci.

Możesz pomyśleć – klasyczny przypadek konfliktu wartości – kariera czy rodzina. Musi wybrać między potrzebą osiągnięć, a ciepłym domowym ogniskiem i radzić sobie z konsekwencjami swojego wyboru.

Moja pierwsza myśl była podobna. Jednak jej profil motywacyjny pokazał coś zupełnie innego. Okazało się, że Rodzina wcale nie była jej dużym motywatorem. To nie potrzeba rodziny powodowała, że Ania rezygnowała z kariery i godziła się na brak realizacji celów rozwojowo-biznesowych!

Analiza pozostałych silnych motywatorów zapoczątkowała proces zmian. Ania zmieniła pracę, pozwoliła sobie na awans i rozwój kariery, a nieoczekiwanym ale bardzo przyjemnym skutkiem ubocznym było rozwiązanie konfliktu relacji – znacząca poprawa relacji z mężem i dziećmi. W końcu wracała do domu po pracy zgodnej ze swoją wewnętrzną motywacją i ambicjami.

Jak to się stało?

Okazało się, że Ania oprócz dużego motywatora Władza, który naturalnie predysponował ją do kariery w biznesie, miała dwa inne bardzo duże motywatory – Idealizm i Honor. Co, w skrócie, oznaczało – kariera, tak, ale etycznie, zgodnie z moralnymi normami i koniecznie w sposób nieszkodzący innym.

Ania miała przeświadczenie wyniesione z początków swojej pracy zawodowej, że robiąc karierę trzeba iść po trupach do celu, instrumentalnie traktować innych ludzi i oszukiwać klientów. Czuła, że nie może i nie chce tak postępować ale za każdym razem tłumaczyła to konfliktem wartości: nie zrobi tego ze względu na swoją rodzinę. (nie będzie to zaskoczeniem, jeśli napiszę, że narracja odmawiania sobie wszystkiego z powodu rodziny była obecna w jej życiu od początku – tak samo mówiła jej matka)

Spojrzenie na te dwa motywatory rzuciły zupełnie nowe światło i wskazały, co tak naprawdę jest dla niej ważne. Zrozumiała, że musi znaleźć miejsce, gdzie normy etyczne są nie tylko deklarowane, ale przestrzegane, zarówno wobec pracowników jak i klientów. Po kilku miesiącach przeszła do organizacji kładącej duży nacisk na etyczne postępowanie i jednocześnie bardzo zaangażowanej społecznie.

Odkrycie silnych motywatorów przypomniało Ani, co jest dla niej ważne. Konflikt motywacyjny był w innym miejscu, niż sądziła od wielu lat. Można było go rozwiązać dopiero wtedy, gdy został poprawnie zdiagnozowany.

Poprawnie zdiagnozowany konflikt wewnętrzny, czyli taki, który możesz wskazać palcem i powiedzieć – oto on – zdecydowanie ułatwia rozwiązywanie problemów motywacyjnych. Jeśli tego nie zrobisz, to działasz na oślep i dużo pozostawiasz przypadkowi. Dotyczy to zarówno twoich wewnętrznych konfliktów, jak i ludzi, z którymi pracujesz lub którymi zarządzasz.

CZYTAJ: Jak budować zaangażowane zespoły? Unikalna publikacja, w której znajdziesz praktyczne rozwiązania (prawdopodobnie) wszystkich rodzajów konfliktów motywacyjnych w pracy lidera.

DZIAŁAJ: Poznaj swoją indywidualną mapę motywacji wewnętrznej i przejmij kontrolę nad procesami konfliktowymi.

ROZWIJAJ SIĘ: Rozszerz swoje kompetencje o najbardziej uznane narzędzie diagnozujące motywację wewnętrzną. Wewnętrzne konflikty motywacyjne to konflikty interesów. Zyskaj nową perspektywę rozwiązywania problemów! T ylko dla profesjonalistów.