Relacje interpersonalne, relacje w pracy, relacje partnerskie i relacje rodzinne – wszystkie mają jeden klucz do sukcesu
Życie to pasmo zadań, wyzwań i ról do spełnienia. Jeśli przyjrzeć się z bliska, wszystkie oplata jeden wątek: relacje interpersonalne. Jak nie zginąć (i nie zatracić siebie) w gąszczu relacyjnych wyzwań?
Spis treści:
- Relacje jako wspólny mianownik każdej sfery życia
- Relacje interpersonalne – dlaczego są tak ważne?
- Relacje interpersonalne – reguły kompatybilności
- Ocena relacji przy pomocy Reiss Motivation Profile®
- Relacje w pracy
- Relacje rodzinne
- Relacje partnerskie – bezpieczna przestrzeń czy źródło wyzwań?
- Relacje partnerskie – ocena bliskości związku
- Relacje partnerskie – ocenianie predyspozycji do niewierności
- Relacje międzyludzkie – podsumowanie
Relacje interpersonalne jako wspólny mianownik każdej sfery życia
Praca, dom, szkoła, sklep – niezależnie od miejsca, w którym spotykamy się z innymi ludźmi, tworzymy relacje o różnym stopniu zażyłości. Kluczem do ich budowania i utrzymania jest zrozumienie własnych potrzeb oraz potrzeb innych ludzi. Dzięki temu każda ze stron może się rozwijać.
- ZOSTAŃ EKSPERTEM od rozumienia potrzeb i budowania relacji
Relacje interpersonalne – dlaczego są tak ważne?
Relacje interpersonalne są ważne dla przetrwania oraz rozwoju poznawczego i społecznego. Ich budowanie oraz utrzymywanie jest możliwe dzięki wytworzeniu się przywiązania, które zapewnia bezpieczeństwo, a także daje możliwość uczenia się i socjalizacji. Co więcej, relacje międzyludzkie są ważne dla rozwoju zdrowego poczucia siebie. Jak to działa? Oceniając reakcje innych ludzi na nas formujemy samoocenę. Zatem posiadanie silnych relacji interpersonalnych, pełnych pozytywnych interakcji, prowadzi do silnego poczucia siebie i wpływa na naszą zdolność do radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami.
Relacje interpersonalne – reguły kompatybilności
Zdaniem prof. Stevena Reissa, analiza motywacji dowolnych dwóch osób (rodzica i dziecka, przełożonego i podwładnego czy dwóch osób w związku) pozwala stwierdzić, na ile są oni ze sobą kompatybilni i o co będą się regularnie kłócić.
Wyznawane wartości i cele determinują kompatybilność w związkach zgodnie z czterema regułami[1].
Reguła tworzenia więzi
Podstawą kompatybilności jest podobieństwo, wyrażające się w przysłowiu „ciągnie swój do swego”. Wiążemy się z ludźmi, których wartości i cele są zbieżne z naszymi.
Reguła separacji
Przeciwieństwa się przyciągają? Niekoniecznie. Naturalnie dystansujemy się od ludzi, których wartości i cele są inne od naszych. Chociaż przeciwności mogą się niekiedy uzupełniać, usprawniając współpracę (na przykład w zespole o czym w swojej książce pisała Ewa Jochheim), to jednak najczęściej przeciwstawne dążenia prowadzą do konfliktu.
John Gottman z University of Washington[2] dowiódł, że 69% konfliktów małżeńskich ma charakter trwały. W powtarzanym co 4 lata badaniu, w którym osobami badanymi były zawsze te same pary, za każdym razem deklarowały one te same powody kłótni. Co cztery lata! To pokazuje, że spory dotyczące tych głębokich wartości ciężko jest ostatecznie rozwiązać.
Reguła sądzenia po sobie
Inaczej mówiąc: sądzenie innych swoją miarą. Ludzie hołdujący różnym wartościom uważają innych od siebie za gorszych. Co ciekawe, sądzenie po sobie to naturalna skłonność do przekonania, że wyznawane przez nas wartości są najlepsze, nie tylko dla nas, ale dla każdego. Kiedy ludzie się orientują, że określony styl życia ich uszczęśliwia, myślą, że dowiedzieli się czegoś o naturze ludzkiej, podczas gdy dowiedzieli się jedynie czegoś o sobie.
Przykład: wydawanie pieniędzy cieszy jedną osobę w związku, a drugiej, bardziej ostrożnej osobie sprawia dyskomfort i wzbudza niepokój. Dla tej drugiej osoby spontaniczna decyzja o dużym wydatku może wydawać się zaskakująca, a nawet niemądra. Z kolei ta pierwsza nie czuje przyjemności z oszczędzania, może je więc uważać za nudne i ograniczające.
Reguła codziennej tyranii
Dążenie do zmiany wartości wyznawanych przez partnera czy kogoś, z kim jesteśmy w długotrwałej relacji (dziecka czy pracownika). Codzienna tyrania to sytuacja, gdy ktoś próbuje narzucić komuś własne wartości w przekonaniu, że to dla jego dobra.
Ocena relacji przy pomocy Reiss Motivation Profile®
Prof. Steven Reiss w swojej książce opisał, jak kwestionariusz RMP może pomóc w ocenie relacji. Otóż znając profile dwóch osób, możemy zastosować regułę sądzenia po sobie, aby ocenić, co prawdopodobnie myślałyby na swój temat, gdyby razem pracowały, mieszkały albo miały ze sobą kontakt przez dłuższy czas. Pasujące do siebie potrzeby spowodują, że ludzie ocenią się nawzajem pozytywnie. Niepasujące do siebie potrzeby (u jednej osoby dana potrzeba będzie duża, a u drugiej mała) spowodują, że ludzie ocenią się nawzajem negatywnie i mogą dążyć do konfliktu. Potrzeby niedopasowane w ramach RMP powodują konflikt głębokich wartości. Nie ma znaczenia, czy mówimy o relacji interpersonalnej, relacji w pracy, relacji z członkami rodziny czy relacji partnerskiej.
Relacje w pracy
Praca stanowi znaczącą część naszego życia, wpływając nie tylko na naszą stabilność finansową, ale także na nasze samopoczucie i satysfakcję. Świadomość własnych potrzeb pozwala pracownikom lepiej zrozumieć, czego oczekują od siebie i jakie warunki są dla nich istotne do efektywnej pracy. Ułatwia budowanie relacji w pracy. Ważne jest również zrozumienie potrzeb partnera w relacji zawodowej, ponieważ pozwala to współdziałać efektywnie i dążyć do osiągania celów organizacyjnych.
Relacje rodzinne
Relacje rodzinne są jednymi z najważniejszych dla rozwoju intelektualnego i fizycznego. We wczesnym dzieciństwie relacje rodzinne są podstawą zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Przywiązania tworzone przez relacje rodzinne są również kluczowe dla rozwoju społecznego i poznawczego oraz nauki języka.
W relacjach rodzinnych, świadomość własnych potrzeb oraz potrzeb innych osób odgrywa kluczową rolę w budowaniu harmonii i wzajemnego zrozumienia. Świadomość potrzeb innych osób pozwala na empatyczne podejście, zrozumienie ich perspektywy oraz odpowiednie dostosowanie się do sytuacji.
Relacje partnerskie – bezpieczna przestrzeń czy źródło wyzwań?
Obowiązki domowe, opieka nad rodziną, utrzymanie porządku – to wszystko może być zarówno źródłem radości, jak i wyzwaniem. Rozumienie własnych potrzeb pozwala jednostkom identyfikować, czego potrzebują do realizacji siebie i osiągania celów. Natomiast zrozumienie i uwzględnienie potrzeb partnera umożliwia budowanie więzi opartej na wzajemnym zrozumieniu i wsparciu. Komunikacja odgrywa tu kluczową rolę, umożliwiając otwarte rozmowy na temat potrzeb oraz wspólne poszukiwanie kompromisów.
Relacje partnerskie – ocena bliskości związku
Nigdy nie mówisz mi, co czujesz. Nie przytulasz mnie, nie trzymasz za rękę. Czy ty mnie jeszcze kochasz? – to często spotykany problem, formułowany przez jedną ze stron w relacji małżeńskiej. Jak go rozumieć? Odpowiedź również znajdziemy w książce profesora Reissa.
Takie problemy mogą być kwestią niedopasowania w obszarze potrzeby niezależności. Partner, który potrzebuje więcej wsparcia emocjonalnego, może mieć małą potrzebę niezależności; natomiast partner, który unika bliskości emocjonalnej, może mieć dużą taką potrzebę.
W relacji tego typu partnerzy próbują zaspokoić swoje potrzeby, co powoduje, że działają przeciwko sobie. Z powodu sądzenia po sobie osoba niezależna uważa, że jej dążący do zależności partner jest „słaby”, ponieważ potrzebuje innych. Natomiast osoba polegająca na innych uważa, że ta druga ma zahamowania, które blokują jej uczucia i potrzebę bliskości. Każde z partnerów sądzi, że z tym drugim jest coś nie tak. To zwiększa ryzyko konfliktów.
Relacje partnerskie – ocenianie predyspozycji do niewierności
Zgodnie z „zasadą dużych potrzeb” (jedną z zasad psychologii motywacyjnej), im większa jest dana potrzeba, tym większa jest liczba pożądanych obiektów, które mogą ją zaspokoić.
Na przykład: ktoś pełen ciekawości chce poznawać różne dziedziny wiedzy, podczas gdy ktoś o małej ciekawości potrzebuje wiadomości tylko z jednej czy dwóch ulubionych dziedzin. Osoba towarzyska (duża potrzeba kontaktów społecznych) chce przyjaźnić się ze wszystkimi, podczas gdy osoba, która ceni sobie prywatność (o małej potrzebie kontaktów społecznych) chce mieć tylko małe grono bliskich znajomych.
Jeśli zastosujemy tę regułę do seksu*, możemy się spodziewać, że ludzie o silnym popędzie seksualnym będą dążyć do posiadania wielu partnerów. To przewidywanie oczywiście nie zawsze się sprawdza – dochodzi tu kwestia wierności, honoru i moralności, jednakże opisana reguła pozwala poniekąd przewidzieć niewierność.
*w Polsce dostępny jest kwestionariusz w wersji RMP Business, który zamiast potrzeby seksu diagnozuje potrzebę Piękna, natomiast wersja RMP Self-Discovery (mierząca natężenie potrzeby seksu) obecnie nie jest dostępna
Relacje międzyludzkie – podsumowanie
Rozumienie wewnętrznych potrzeb, zarówno swoich, jak i innych, staje się kluczowym narzędziem w budowaniu i utrzymaniu relacji. Warto sięgać po narzędzia, które pomogą nam uporządkować wiedzę o sobie. Pamiętajmy, że nasze cechy, potrzeby i wartości są unikalne dla nas samych, a osoby, z którymi jesteśmy w relacji, to osobny zestaw cech. Trudno oprzeć się wrażeniu, że życie byłoby prostsze, gdybyśmy nauczyli się tolerować odmienność i zaakceptować fakt, że nie wszyscy mamy tak samo.
[1] za: Steven Reiss, Co Cię motywuje?, RMP Polska Instytut Durkalskiego Sp. z o.o., Warszawa 2019.
[2] John M. Gottman, Nan Silver, The seven principles for making marriage work, Crown, New York 1999.
